علوم پنجم (8) آغازیان - گروه علمی aamk

بخش هشتم - آغازیان

به جز گیاهان و جانوران، جانداران دیگر نیز هستند که حرکت می کنند و برای رشد به غذا نیاز دارند و تنفس می کنند. این جانداران که بعضی از صفات گیاهان و بعضی از صفات جانوران را دارند آغازیان نامیده می شوند.

آغازیان ساختمان بدنی ساده دارند و به علت کوچکی فقط با میکروسکوپ دیده می شوند. بعضی مانند باکتری فقط یک سلول دارند و بعضی دیگر پر سلولی هستند. آغازیان به شکل زیر طبقه بندی شده اند:

جلبک ها، آغازیانِ گیاه مانند:
جلبک ها به دلیل آنکه بدنشان از گیاهان ساده تر است در گروه آغازیان قرار گرفته اند ولی آنها نیز سبزینه یا کلروفیل دارند.
جلبک ها به رنگ های قرمز، سبز یا قهوه ای دیده می شود. بیشتر جلبک هایی که در آب زندگی می کنند تگ سلولی هستند اما انواع پرسلولی نیز دارند. طول برخی از جلبک های پرسلولی دریایی به 60 متر می رسد.

فایده ها:
جلبک ها غذای جانوران آبزی هستند. از جلبک های دریایی موادی به دست می آید که در صنعت مانند بستنی سازی و تهیه خمیر دندان به کار می رود.

باکتری ها:
باکتری ها فراوان ترین جانداران روی زمین هستند. بعضی در آب، بعضی در خاک و بعضی در داخل یا روی بدن گیاهان و جانوران زندگی می کنند. به طور کلی در هر کجا که موجود زنده باشد، باکتری ها نیز یافت می شوند. در روی دست شما تعداد زیادی باکتری وجود دارد ولی شما نمی بینید. باکتری ها فقط یک سلول بسیار کوچک هستند. باکتری ها به اشکال کروی، خمیده و ‌میله ای دیده می شوند.

فایده ها:
1- درست کردن کود که یکی از کارهای مفید با کتری های داخل خاک است. بعضی باکتری ها بدن موجودات زنده را تجزیه می کنند و مواد آنها را به خاک می دهند و گیاهان این مواد را مصرف می کنند.

2-انسان از هزاران سال پیش بدون شناخت باکتری ها از آنها استفاده کرده و از آنها برای تبدیل بعضی میوه ها (مانند انگور) به سرکه یا تبدیل شیر به ماست استفاده کرده است.

تولید مثل:
باکتری ها نیز تولید مثل می کنند. از یک باکتری به دو باکتری و بعد به 4 باکتری و به همین شکل به سرعت تقسیم ادامه می یابد. تولید مثل آنها گاه زیاد و گاه کم است.

تولید مثل باکتری ها

قارچ ها:
قارچ ها موجودات زنده ای هستند که مانند گیاهان در یک جا ساکن هستند اما چون سبزینه ندارند نمی توانند غذا سازی کنند و به انواع مختلف مانند کپک ها و قارچ های چتری تقسیم می شوند.

کپک ها:
کپک ها در روی نان و میوه و مربا دیده می شوند. کپک نوعی قارچ است که میوه یا چیزهای دیگر را تجزیه کرده و مصرف می کند.

قارچ های چتری:
قارچ های چتری روی چوب های پوسیده تنه درختان یا روی خاک دیده می شود بیشتر قارچ های چتری که در طبیعت یافت می شوند. سمی هستند ولی در میان آنها انواع خوراکی هم وجود دارد. قارچ ها به وسیله سلول های بسیار ریزی به نام هاگ تولید مثل می کنند. هاگ در اندامی به نام هاگدان تولید می شوند و پس از رسیدن یا پاره کردن دیواره هاگدان آزاد می شوند.

این هاگ ها همراه باد یا آب به نقاط مختلف می روند. در هر جا که رویش مناسبی داشته باشند، رشد کرده و قارچ های دیگری را به وجود می آورند.

فایده ها و ضررها
فایده ها:
قارچ ها اهمیت فراوانی دارند. بعضی از آنها بسیار کوچک هستند و مانند باکتری، بدن گیاهان و جانوران مرده را تجزیه می کنند تا مواد مورد نیاز خود را جذب کنند. موادی که از تجزیه گیاهان و جانوران مرده به دست می آید، به خاک بر می گردد و دوباره وسیله مصرف گیاهان می شود. ما بعضی قارچ ها را می خوریم و بعضی هم به جهت وجود دارویی به نام پنی سیلین در امر پزشکی و برای کُشتن باکتری ها به کار می روند.

ضررها:
انواعی از قارچ ها انگل گیاهان یا جانوران می شوند. این قارچ ها به گیاهانی مانند گندم، سیب زمینی و بعضی از میوه ها زیان می رسانند. بعضی قارچ ها هم باعث بروز بیماری پوستی می شوند.

مخمّر:
مخمّر قارچ ذره بینی است که در خمیر ترش نانوایی موجود است و توسط نانواها جهت پخت نان به کار گرفته می شود .

پرسش های بخش 8

1- بدن موجودات زنده تک سلولی چگونه است؟

بسیار ساده است و فقط از یک سلول ساخته شده است.

2- کدام دسته از جانوران در گروه آغازیان طبقه بندی می شوند؟

باکتری ها، قارچ ها و انواعی از جلبک ها در گروه آغازیان قرار دارند. نوعی از جلبک ها که ویژه گی گیاهی دارند در گروه گیاهان طبقه بندی می شوند.

3- جلبک چیست؟

ساختمان بدن جلبک ها از گیاهان ساده تر است. کلروفیل دارند و برای خود غذا می سازند.

4- جلبک ها در کجا زندگی می کنند؟

بیشتر جلبک ها در آب زندگی می کنند و تک سلولی هستند.

5- جلبک ها در چه جاهایی می رویند؟

در آب های شور و شیرین

6- باکتری ها در کجا زندگی می کنند؟

باکتری ها در همه جا، آب، هوا، خاک و بدن جانداران زندگی می کنند.

7- اندازه باکتری ها چقدر است؟

بسیار کوچک هستند به طوری که در یک نقطه به اندازه سر سوزن 250 هزار باکتری جا می گیرد.

8- باکتری ها چند نوع هستند؟

دو نوع هستند. ممکن است مفید یا مضر باشند. باکتری های مفید بقایای موجودات زنده را تجزیه می کنند و دوباره برای گیاه قابل استفاده می کنند. از باکتری های مفید برای ساختن دارو و تولید مواد غذایی استفاده می کنند. باکتری های مضر باعث بیماری و فاسد شدن غذا می شوند.

9- باکتری ها چگونه تولید مثل می کنند؟

با تقسیم شدن سلول زیاد می شوند.

10- قارچ ها چه ویژه گی هایی دارند؟

قارچ ها کلروفیل یا سبزینه ندارند و نمی توانند برای خود غذا بسازند. قارچ ها از گیاهان و جانوران میزبان غذای خود را تأمین می کنند. دیواره اسکلتی دارند.

11- قارچ چتری کجا زندگی می کند؟

روی چوب های پوسیده، تنه درختان یا مواد پوسیده دیگر زندگی می کند.

12- قارچ ها در چه شرایطی بهتر رشد می کنند؟

قارچ ها در هوای مرطوب بهتر رشد می کنند.

13- قارچ ها چه تفاوتی با گیاهان دارند؟

قارچ ها کلروفیل یا سبزینه ندارند و نمی توانند برای خود غذا بسازند. قارچ ها، ریشه، ساقه و برگ دارند.

14- مخمرها از گروه کدام جانداران هستند؟

از آغازیان و در گروه قارچ ها هستند.

15- جلبک ها چگونه تولید مثل می کنند؟

گاهی با قطعه قطعه شدن و گاهی مانند گیاهان از ترکیب سلول های نر و ماده جلبک جدید ایجاد می شود.

16- مهم ترین عامل وجود باکتری ها و قارچ ها در طبیعت چیست؟

باکتری ها و قارچ ها بقایای موجودات زنده را تجزیه می کنند و این مواد را برای گیاهان و سایر جانداران قابل استفاده می کنند.

17- چه موادی می شناسید که در اثر وجود باکتری ها ایجاد می شوند؟

ماست، سرکه، الکل